تنش‌زدایی ارتعاشی یکی از روش‌های آزادسازی تنش‌های پسماند در قطعات بدون اعمال حرارت می‌باشد. در این روش با اعمال ارتعاشات کنترل شده از منظر فرکانس تحریک، شدت تحریک و محل تحریک قطعه می‌توان تنش‌های پسماند در قطعات را تا میزان بالایی کاهش داد.
این روش یکی از روش‌های قدیمی تنش‌زدایی است که در صورت کنترل دقیق پارامترها، عملکرد اثبات شده‌ای دارد.
در این روش اثر ترکیبی تنش‌های حاصل از ارتعاشات اعمالی بر قطعه با تنش‌های پسماند نهفته در درون سازه، منجر به باز توزیع تنش‌ها در مناطق پیک تنش شده و میزان پیک تنش‌های پسماند را به طور معناداری کاهش می‌دهد. آزادسازی تنش‌های پسماند حاصل از این فرآیند عمر خستگی و پایداری ابعادی قطعات را تا حد بالایی افزایش می‌دهد.
مرکز عالی جوش و آزمون‌های غیرمخرب دانشگاه تهران (TWN)، با در اختیار داشتن تجهیزات اندازه‌گیری تنش پسماند، قادر است تا با اندازه‌گیری تنش پسماند قبل و بعد از اجرای تنش‌زدایی ارتعاشی، میزان آزادسازی تنش‌ها را به صورت کمی گزارش نماید.
مزیت اصلی حاصل از تنش‌زدایی، ایجاد پایداری ابعادی یا Dimensional Stability سازه است. الزامات هندسی سازه، به ویژه سازه‌های دینامیک و یا سازه‌هایی که به صورت موبایل استفاده می‌شوند، بایستی در طی زمان حفظ گردد و این مهم بدون آزادسازی تنش‌های پسماند قطعه قابل استحصال نیست.
دستورالعمل اجرای تنش زدایی ارتعاشی:
در این مرکز انجام تنش‌زدایی ارتعاشی با استفاده از دستورالعمل شرکت Danieli ایتالیا انجام می‌پذیرد. متخصصین مرکز عالی جوش و آزمون‌های غیرمخرب (TWN)، با توجه به گذراندن دوره‌های آموزشی عملی اجرای تنش‌زدایی ارتعاشی مطابق با دستورالعمل فوق و داشتن تخصص و تجربه کافی آماده ارائه خدمات صنعتی در این حوزه می‌باشند.
پس از نصب تجهیزات بر روی نقاط مناسب سازه که با تشخیص و تحلیل کارشناس فنی انجام می‌پذیرد، در سه مرحله عملیات تنش‌زدایی بر روی قطعه انجام می‌شود:
- مرحله اول: جاروب و پویش فرکانسی جهت ارزیابی پاسخ ارتعاشی سازه
- مرحله دوم: اعمال ارتعاشات کنترل شده با شدت مشخص در طی زمان مشخص
- مرحله سوم: جاروب و پویش فرکانسی نهایی جهت بررسی رفتار نهایی سازه
لازم به ذکر است که در طی زمان اعمال ارتعاشات به صورت پیوسته نوسانات قطعه توسط سیستم داده‌برداری کنترل و ارزیابی می‌گردد.
مراجع جهت مطالعه بیشتر:
